پیشینه، اهداف و مأموریت­ها

گروه آموزشی «فلسفه و کلام اسلامی» وابسته به مرکز تخصصی آخوند خراسانی از نخستین گروه های دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی و اولین گروه تخصصی اداره کل آموزش دفتر است که در سال ۱۳۷۴ تاسیس و در سال ۱۳۸۵ با هدف: « توسعة پایدار علوم عقلی، معارف کلامی و مطالعات دین‌پژوهی در حوزة علميه، به تناسب نيازهاي زمان» و «پرورش پژوهشگران نوانديش، با رویکرد بين‌رشته‌اي برای عرضه، نقد و بررسي ديدگاه‌هاي نو در حوزه‌های فلسفه، کلام و دین‌پژوهی» به تصویب رسمی رسیده است.

پیش از سال ۱۳۹۴ که مرکز مدیریت حوزه علمیه خراسان دورشته رسمی سطح سه ناپیوسته «کلام مقارن» و «فلسفه و کلام اسلامی» را به تصویب برساند، فعالیتهای آموزشی گروه بر برگزاری دوره‌های تخصصی فلسفه و کلام اسلامی، و نیز تک درس ها، کارگاه ها، نشست های علمی و حلقه های آموزشی متمرکز بود که با عنایت خداوند موفق به برگزاری نه دوره تخصصی طی سال‌های ۱۳۷۴ تا ۱۳۸۸ با استفاده از برجسته‌ترین اساتید کشور و در نتیجه تربیت بیش از صد دانش پژوه مرد و زن شد که تعداد قابل توجهی از آنان توانسته‌اند با ادامه تحصیلات عالیه در دیگر مراکز تخصصی حوزوی یا دانشگاهی، امروزه در شماره مدرسان و پژوهشگران موفق کشور باشند.

از سال ۱۳۹۴ با تصویب دوره های رسمی سطح سه، آموزش های اصلیِ گروه در قالب رشته های رسمی سطح سه ناپیوسته «کلام مقارن» و «فلسفه و کلام اسلامی» پیگیری شده است. طلاب جذب شده در این رشته ها در سال های ۱۳۹۴، ۱۳۹۵ و ۱۳۹۷ اکنون به تدریج به فارغ التحصیلی خود در مقطع سطح سه نزدیک می‌شوند.

به لطف الهی تلاش در خور تحسین و تمرکز بر تحصیل تحت اشراف اساتید مختلف مشهد و قم و تهران توانسته است برخی از آنها را پیش پس از دفاع از پایان نامه به سر حد توانایی تدریس مواد درسی سطح دو و سه و نگارش مقالات علمی-پژوهشی برساند.

اهداف گروه:

1. تربیت پژوهشگران توانمند در استنباط باورهای صحیح دینی و دفاع روشمند و روزآمد از آنها؛
2. تربیت پژوهشگران مسلط بر میراث فلسفی کلامی جهان اسلام و توانمند در مطالعات فلسفی معاصر و نظریه پردازی های مورد نیاز کشور؛
3. تربیت پژوهشگران توانمند در ارزیابی انتقادی دیدگاه ها و استدلال های مخالفان باورهای صحیح اسلامی؛
4. تربیت مدرسان مسلط به مبانی اعتقادی صحیح و روش‌های متقن و روزآمد فلسفی کلامی؛
5. پژوهش روزآمد در حوزه‌های مختلف فلسفی کلامی؛
6. نظریه پردازی در حوزه‌های مختلف فلسفی کلامی مورد نیاز کشور؛
7. تعمیق و توسعه باورهای صحیح دینی در حوزه معرفت فلسفی و کلامی؛
8. تبیین و توضیح اعتقادات صحیح دینی و دفاع کارآمد و روزآمد از آنها؛
9. بازخوانی و تقویت بنیان‌های فلسفی کلامی امامیه؛
10. طراحی دوره های آموزشی در گرایش های مورد نیاز فلسفه و کلام اسلامی.

کارنامه تلاش گروه تا سال 1400 به شرح زیر می‌باشد:

کارنامه تلاش

• طراحي و برگزاري دوره­های آموزشی
• دورة عالی کلام اسلامی
• دورة عالی فلسفه
• دورة عمومی فلسفه
• دورة نيمه‌حضوري فلسفه
• تک درس‌های علوم عقلی
• دورۀ رسمی سطح 3 ناپیوسته کلام مقارن
• دورۀ رسمی سطح 3 ناپیوسته فلسفه و کلام اسلامی
• دورۀ سطح 3 ناپیوسته کلام تطبیقی
• درۀ سطح 3 ناپیوسته کلام جدید
• دورۀ رسمی سطح 4 کلام جدید
• دورۀ سطح 4 کلام مقارن (در حال طراحی)
• دورۀ سطح 4 فلسفه اسلامی (در حال طراحی)
• دورۀ تمهیدیه کلام امامیه
• دورۀ تربیت مربی الهیات برای کودکان
• طراحی و تأسیس حلقه­های علمی
• حلقة حکمت برادران
• حلقة حکمت خواهران
• حلقة کلام برادران
• حلقة کلام خواهران
• برگزاري همایش­ها و کنفرانس­های بین­المللی و ملی
• کنفرانس بین­المللی فلسفۀ دین معاصر
• نخستین همایش اندیشه‌های نو در فلسفة اسلامی (تطابق عین و ذهن در بحث وجود ذهنی، تکثیر براهین اثبات وجود خدا، رابطۀ واجب و ممکن: سنخیت یا تباین)
• دومین همایش اندیشه‌های نو در فلسفة اسلامی (ترجیح بلامرجح محال و ترجیح بلامرجح ممکن، نوآوری در فلسفۀ اسلامی، چالش­های عرفان اسلامی)
• اندیشه‌های نو در کلام اسلامی (شناخت آسیب­ها و چالش­های علم کلام و راهبرد پویاسازی آن، عناصر مشخصۀ کلام شیعی و ارزیابی مؤلفه­های انسجام: معقولیت و مقبولیت آن)
• امام خمینی در عینیت حکمت و عرفان اسلامی (نقش فلسفه در تمدن اسلامی ، نقش فلسفه در منظومۀ فکری و رفتارهای امام، نقش عرفان در منظومۀ فکری و رفتار امام)
• بررسی تطبیقی عرفان اسلامی و مسیحیت
• علم و دین
• نقد سلفیه، وهابیت، افراطی­گری و خشونت مذهبی
• نهضت نرم‌افزاری و تولید علم
• برگزاری مدارس فصلی
• اولین مدرسه تابستانی کلام امامیه؛
• دومین مدرسه تابستانی کلام امامیه؛
• سومین مدرسه تابستانی کلام امامیه؛ مرجعیت علمی اهل بیت علیهم­السلام
• چهارمین مدرسه زمستانی کلام امامیه؛ نظریه­های شناخت خدا در اندیشۀ امامیه
• اولین مدرسه تابستانی فلسفۀ اسلامی؛ معرفت­شناسی در فلسفۀ اسلامی
• دومین مدرسه زمستانی فلسفۀ اسلامی؛ مسئلۀ وجود ذهنی
• برگزاری نشست­های علمی – ترویجی (با مجوز رسمی از شورای عالی انقلاب فرهنگی)
• جهم بن صفوان و نفی صفات الهی
• تحلیل علیّت عدمی
• تمایز فاعلیت و علیّت در لطیف الکلام
• آزمایش­های فکری ضد فردگرایانه در فلسفۀ ذهن
• قاعدۀ فرعیه و منطق جدید
• برگزاری کارگاه­ها و نشست­های علمی – تخصصی
• کارگاه تخصصی نفس­شناسی در فلسفه
• کارگاه تخصصی جریان­شناسی شبهات دینی
• کارگاه مطالعات نوین بر متون مقدس مسیحی
• نشست تخصصی منطق­پژوهی تطبیقی:
• قیاس اقترانی شرطی نزد شمس­الدین سمرقندی
• سه تفسیر از مشروطۀ عامه نزد افضل­الدین خونجی
• محمد بن حنفیه و جریان تشیع اعتقادی در سدۀ نخستین
• توسعه و تکامل فلسفۀ اسلامی
• اکنون­گرایی اولویتی، رویکردی نو در هستی شناسی زمان
• خودآگاهی در سهروردی، اشتراکات و اختلافات او با ابن­سینا
• مسئلۀ صادق­سازی و گراندینگ
• انگیزه­های فلسفی گرایش به نسبی­گرایی اخلاقی
• مؤدای دلایل فیلسوفان مسلمان بر وجود هیولی: جزء جوهری یا جزء تحلیلی
• ارزیابی کاربرد دیدگاه­های فلسفی در کفایة الاصول
• بررسی استدلال جباییان بر شرطیت ترک جمیع قبائح در صحّت توبه
• نقش خداوند در فلسفۀ کانت
• ناموجودات و واقعیت­های عدمی
• دیدگاه رایج متکلمان عدلیه در مسئلۀ حُسن و قُبح
• نسبت­سنجی نفس­شناسی ملاصدرا با دوآلیسم جوهری دکارتی
• مروری بر نظریه­های فرایندی در تحلیل علیّت
• بررسی تمایز مقام نبوت و امامت در آیات قرآن
• مشروعیت تقنین عرفی در اندیشه شیخ فضل­الله نوری، امکان و گستره
• نظريه ذوق التأله محقق دواني و تأثير آن بر صدرالمتألهين
• استدلال تسلسل بنياد بر وجود واجب تعالی
• خواست­های کلی و مشروط در فلسفۀ تحلیلی معاصر
• تأثیر محیط بر محتوای ذهنی
• کارگاه جریان­شناسی شبهات دینی
• کارگاه مهارت‌های عمومی نگارش علمی و آموزش نرم‌افزارهای علوم اسلامی (نور و مکتبۀ الشاملۀ)
• متن­خوانی تجرید الاعتقاد
• شخصیت­ها و جریان­های کلامی جهان اسلام
• مطالعات شیعه­شناسی در فرانسه
• مسائل نوین کلامی
• بازسازی برهان صدیقین به روایت علامۀ طباطبایی
• بررسی نظریۀ تداخل وجودی
• بررسی نظریۀ استکمال جوهری نفس به اعراض در دستگاه سینوی
• مواجهۀ اسکندر افرودیسی با مسئلۀ عنایت

• توسعه و تکامل فلسفۀ اسلامی؛ ضرورت و ابعاد
• و …
• برگزاری جمع­خوانی کتاب (سه روز، سی کتاب)
• تدوین و انتشار آثار علمی
• کتاب کرانه­های عقل و معنا
• تدوین ویژه‌نامة فصلنامة جُستار با محوریت فلسفه و کلام اسلامی
• آماده‌سازی و نظارت بر تدوین جزوات علمی و محصولات چندرسانه­ای